موضوع 9-ضمیر و شناسه
شناسه
جزئي كه در فعل ( اوّل شخص ، دوم شخص ، سوم شخص ) را نشان مي دهد ، شناسه نام دارد .
شناسه وسيله ي شناخت شخص هاي فعل است .
شناسه ها دو دسته اند : شناسه هاي مفرد ( خوردم ) شناسه هاي جمع ( خورديم )
فعل |
كار يا حالت |
زمان |
شخص |
مفرد يا جمع |
شناسه |
||
گذشته |
حال |
آينده |
|||||
خوردم |
خوردن |
× |
--- |
--- |
اول شخص ( گوينده ) |
مفرد |
م |
خوردي |
خوردن |
× |
--- |
--- |
دوم شخص ( شنونده ) |
مفرد |
ي |
خورد |
خوردن |
× |
--- |
--- |
سوم شخص ( غايب ) |
مفرد |
- |
خورديم |
خوردن |
× |
--- |
--- |
اول شخص ( گويندگان ) |
جمع |
يم |
خورديد |
خوردن |
× |
--- |
--- |
دوم شخص ( شنوندگان ) |
جمع |
يد |
خوردند |
خوردن |
× |
--- |
--- |
سوم شخص ( غايبان ) |
جمع |
ند |
* * * *
فعل اسنادي ( ربطي )
بعضي از جمله ها از« نهاد و فعل » تشكيل شده اند و برخي ديگر از « نهاد و مسند و فعل ربطي »
افعال ( است ، شد ، بود ، گشت و گرديد ) فعل ربطي يا اسنادي هستند .
فعل اسنادي ، مسند را به نهاد ربط و نسبت مي دهد .
مثال :
درخت سبز است .
نهاد مسند فعل اسنادي
در اين جمله سبز را به درخت نسبت داده ايم .
* * * *
ضمير
ضمير واژه اي است كه در جمله به جاي اسم مي نشيند ، و از تكرار آن جلوگيري مي كند و نقش هاي مختلف را مي پذيرد .
مثال :
معلّم ، فاطمه را صدا كرد و از او درس پرسيد .
ضمير
كلمه ي او در اينجا ضمير است و از تكرار اسم فاطمه ، در جمله جلوگيري مي كند .
ضميرها دو گونه اند :
1- ضماير منفصل يا جدا 2- ضماير متصل يا پيوسته
ضماير منفصل يا جدا
ضميرهايي كه به تنهايي به كار مي روند .به اين ضميرها « منفصل » يا « جدا » مي گويند .
اوّل شخص مفرد من اوّل شخص جمع ما
دوم شخص مفرد تو دوم شخص جمع شما
سوم شخص مفرد او سوم شخص جمع ايشان
* * * *
نقش هاي ضمير
همان طور كه اسم در جمله مي تواند نهاد و مفعول باشد ، ضمير نيز مي تواند نهاد و مفعول باشد و از تكرار آن ها جلوگيري كند .
مثال :
دانش آموز به مدرسه مي رود . او به مدرسه مي رود .
نهاد ضمير
علي را ديدم . او را ديدم .
مفعول ضمير
ضماير متّصل يا پيوسته
ضميرهايي كه به واژه هاي ديگر مي چسبند و اغلب مالكيت را نشان مي دهند ، ضماير« متصل » يا « پيوسته »
مي گويند .
مفرد جمع
-َ م -ِ مان
-َ ت -ِ تان
-َ ش -ِ شان
مثال :
كتابَم - كتابِشان
* * * *